بلاک چین یک فناوری نوظهور است که در فضای مجازی بسیار وایرال شده است. اما بسیاری از افراد به طور کامل آن را درک نمی‌کنند.
کسانی که در زمینه بلاکچین کار نمی‌کنند یا ترجیح می‌دهند در مسیر حرفه‌ای خود باقی بمانند، احتمالاً پیچیدگی‌های این فناوری را درک نخواهند کرد. اما درک اساسی از چیستی فناوری بلاک چین و اینکه چگونه می‌تواند بر دنیای تجارت تأثیر بگذارد، به صاحبان مشاغل کمک می‌کند تا برای آینده‌ای بهتر آماده شوند.
اما بلاکچین چیست؟ کاربرد بلاکچین در کجاست؟ فقط ارزهای دیجیتال؟ اساساً، شبکه بلاک چین شامل یک دفتر کل توزیع شده است. مانند یک Google Docs که توسط افرادی که مجوز ورود را دارند، قابل دسترسی است. هر تغییری که در دفتر کل ایجاد می‌شود باید توسط بسیاری از رایانه‌ها که به گره‌های موجود در شبکه معروف هستند و زنجیره را تشکیل می‌دهند، تأیید شود. بنابراین، در حالی که دفتر کل بلاک چین این مزیت را دارد که تقریباً از هر مکان در سراسر جهان قابل دسترسی است، امنیت خوبی را نیز ارائه می‌دهد.
با در نظر گرفتن مزایایی که فناوری بلاک چین ارائه می‌دهد، در ادامه بررسی می‌کنیم که این فناوری در چه صنایعی به کار برده می‌شود و چگونه می‌تواند در دنیای کسب و کار، جهت ساده‌سازی و افزایش امنیت استفاده شود. در ادامه 6 کاربرد بلاکچین در حوزه‌های مختلف را برایتان آورده‌ایم.
امروزه کاربرد بلاکچین در فین تک (FinTech) یا فناوری مالی، درخشش خوبی دارد و دسترسی مشتریان به خدمات مالی را دگرگون کرده است. کسب و کار‌ها در حوزه فین تک، از فناوری دیجیتال برای تولید محصولات و ارائه خدماتی مانند بانکداری آنلاین، مدیریت مالی، بانکداری بدون شعبه، هوش مصنوعی و کیف پول الکترونیکی استفاده می‌کنند.
بلاک چین در سطوح بالا اشخاص ثالث را از معامله حذف می‌کند. به عبارت دیگر، معامله مالی در این فناوری به هیچ پشتوانه بانکی یا دولتی احتیاج ندارد و این به معنای حذف کارمزد است.
بلاک چین به تعدادی از موارد معمول استفاده در بازار خدمات مالی از جمله انطباق مقررات، پرداخت‌ها و تسویه حساب‌های مرزی، ردیابی دارایی و مالیات تجاری و تسویه حساب‌های پس از تجارت اعطا می‌شود. از آنجا که ورودی‌های بلاک چین به‌صورت آنی قابل مشاهده است، این فناوری توانایی کاهش زمان ترخیص و تسویه حساب را دارد. این پروسه ممکن است تا پنج روز طول بکشد.
در گزارشی ادعا شده است که فناوری بلاک چین می‌تواند هزینه‌های زیرساخت هشت بانک از 10 بانک سرمایه‌گذاری بزرگ جهان را به طور متوسط 30٪ کاهش دهد، این مبلغ به 8 تا 12 میلیارد دلار پس‌انداز سالانه برای این بانک‌ها تبدیل می‌شود. این اتفاق باعث شده است که بسیاری از افراد به سرمایه گذاری در بلاکچین مشتاق شوند.
در مورد پرداخت‌های حاشیه‌ای، پردازش اغلب پیچیده است و شامل چندین لایه ارتباطی بین شرکت‌کنندگان پرداخت برای تایید معاملات است. پرداخت و تسویه حساب در صنعت خدمات مالی از جمله بازار‌های سهام بسیار ناکارآمد است، زیرا در این فرآیند هر سازمانی داده‌های خود را حفظ می‌کند؛ سایر افراد از طریق پیام‌رسانی الکترونیکی در مورد اینکه در کجای فرآیند هستند، ارتباط برقرار می‌کنند.
مسأله پردازش معمول روند را کند می‌کند؛ پرداخت‌های دریافتی از پرداخت‌های صادر شده پیشی می‌گیرد و بورس را مجبور به استفاده از پردازش دسته‌ای می‌کند. در نتیجه، تسویه به طور معمول دو روز طول می‌کشد. این تأخیر در تسویه حساب‌ها، بانک‌ها را مجبور می‌کند پولی را که در غیر این صورت می‌توانستند سرمایه‌گذاری کنند، کنار بگذارند.
از آنجایی‌که که بلافاصله می‌توان داده‌ها را با کاربران بلاک چین به اشتراک گذاشت، این فناوری نیاز به اصلاح، تأیید و تجزیه و تحلیل تجارت را کاهش می‌دهد یا بطور کامل از بین می‌برد. این امر موجب انجام فرآیند تسویه‌حساب به‌صورت کاراتر و موثرتر می‌شود.
جی پی مورگان بنیانگذار این شبکه، هدف از ایجاد آن را کاهش تعداد واسطه‌ها در فرآیند، به‌منظور افزایش سرعت پرداخت بیان می‌کند.
مسترکارت نیز در اواخر سال 2017 شبکه Block Chain خود را راه‌اندازی کرد تا بانک‌ها و بازرگانان شریک را قادر به پرداخت سریع‌تر و مطمئن‌تر کند. از سرویس بلاکچین مسترکارت می‌توان برای پاک کردن معاملات کارت اعتباری و از بین بردن کار‌های مدیریتی با استفاده از قوانین قرارداد هوشمند و تسریع در تسویه‌حساب معاملات استفاده کرد.
مزایای استفاده از فین تک عبارتند از: سرعت بالاتر انجام کار‌ها، خطای کمتر، کاهش نیروی انسانی، شفافیت مالی بیشتر و کاهش هزینه‌های جانبی.
قبل از راه‌اندازی صرافی الکترونیکی مبتنی بر Blockchain، ارائه‌دهنده ارز نظیر به نظیر(peer to peer) KlickEx برای زیرساخت‌های شرکت دچار محدودیت بود. این سرویس حدوداً روزانه به یک میلیون کاربر در هشت کشور یا حدود 80٪ از خانوار‌های منطقه اقیانوس آرام خدمات ارائه می‌دهد. امروزه 90 تا 95% از مبادلات پولی زیر 200 دلار، توسط پرداخت های الکترونیکی انجام می‌شود.
هنگامی که مالیات سنگین دریافت نمی‌شود، سیستم مبادله قدیمی KlickEx قادر به پرداخت هزینه‌ها بین 90 تا 200 ثانیه است. سیستم پرداخت مبتنی بر بلاکچینی که KlickEx ایجاد کرده است پرداخت‌های فرامرزی را در چند ثانیه پردازش می‌کند.
ارائه‌دهنده سیستم پرداخت Polynesian با IBM همکاری کرد تا یک شبکه پرداخت منبع باز به عنوان یک مبادله بین‌المللی جدید مبتنی بر بلاکچین (Block chain) ایجاد کند. شبکه جدید با استفاده از بستر‌های نرم‌افزاری بلاک چین IBM، امکان تبادل الکترونیکی 12 ارز مختلف را از طریق جزایر اقیانوس آرام و همچنین استرالیا، نیوزیلند و انگلستان فراهم می‌کند. سیستم جدید در زمان واقعی مبتنی بر بلاکچین به این معنی است که پرداخت بلافاصله اتفاق می‌افتد.
بلاک چین می‌تواند به عنوان یک شبکه همکاری (Interoperability) عمل کند و طرفین مختلف را قادر می‌سازد تا اطلاعاتی مانند پرونده الکترونیکی مراقبت‌های بهداشتی بیمار را به‌صورت آنی مبادله و اطلاعات جدیدی به آن اضافه کنند.
زنجیره بلوک به عنوان یک ابزار تأیید عمل می‌کند تا اطمینان حاصل کند که فقط کاربران مجاز مانند پزشک، ارائه‌دهنده بیمه یا بیمار تغییرات را انجام می‌دهند. قابلیت همکاری Blockchain می‌تواند مبنای تبادل داده باشد و به‌عنوان جایگزینی برای مبادلات اطلاعات سلامت امروز (HIE) عمل کند.
این شبکه به عنوان یک شبکه مش برای انتقال اطلاعات بیمار به‌صورت آنی برای ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، داروخانه‌ها، پرداخت‌کنندگان بیمه و محققان بالینی عمل می‌کند. با این فناوری سوابق بیماران با امنیت بالا ذخیره می‌شود و در مواقع نیاز در اختیار مراکز درمانی و ... قرار می‌گیرد.
در سال 2017 استارت‌آپ MintHealth، سوابق سلامت شخصی قابل حمل را بر اساس مبادله بلاک چین راه‌اندازی کرد. این استارت‌آپ در حال آماده‌سازی بستر‌های لازم برای برنامه‌های بیمه سلامت تجاری است. این برنامه‌ها برای کمک به بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند نارسایی قلبی، دیابت و فشار خون بالا استفاده می‌شوند. امروزه این بیماران بیش از 90٪ هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی را تشکیل می‌دهند.
علاوه بر این، بیماران در معرض خطر نیز با دسترسی به پرونده پزشکی خود و کنترل داده‌های سلامت‌شان و با وارد کردن داده‌هایی مانند علائم حیاتی یا سطح گلوکز خون، از مزایای آن برخوردار خواهند شد. سازمان غذا و داروی ایالات متحده در حال استفاده از بلاک چین برای تبادل امن اطلاعات بیماران از جمله سوابق پزشکی الکترونیکی حساس، آزمایشات بالینی و ... است.
آمازون سرویس تجزیه و تحلیلی را با هدف جستجوی داده‌های غیر ساختاری ارائه داد که پزشکان برای درمان بهتر بیماران از آن استفاده کنند. سرویس جدید آمازون یک موتور پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing) دارد که قادر به خواندن نسخه پزشک، رادیولوژی و ... است. این سرویس از الگوریتم‌های یادگیری ماشین استفاده می‌کند.
در اوایل سال 2019، SAP یک سرویس ردیابی زنجیره تامین مبتنی بر بلاک چین را راه‌اندازی کرد. این سرویس، عمده‌فروشان دارو را قادر به احراز هویت بسته‌بندی دارو‌هایی که از بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها برگردانده شده است، می‌کند. این مرکز قصد دارد استفاده از این فناوری را گسترش دهد و طیف وسیعی از فرآیند‌های زنجیره تأمین دارو را شامل شود.
کاربرد بلاکچین در صنعت هواپیمایی از سال ۲۰۱۶ مورد توجه قرار گرفت و روز به روز در حال رشد است. این تکنولوژی کاربرد‌های حائز اهمیتی در صنعت هوایی دارد که از جمله کاربرد‌های آن می‌توان به فروش بلیط، شناسایی مسافران، مدیریت گردشگری و مسافران وفادار اشاره کرد.
امروزه بسیاری از اسناد مورد استفاده در صنعت هوایی، غیرشفاف هستند و به شیوه سنتی تهیه می‌شوند. همین امر منجر به رخ دادن سوانح و بروز تأخیر و در نتیجه ایجاد هزینه‌های اضافی می‌شود. بلاکچین به کمک این صنعت آمده و روال تولید اطلاعات را به‌صورت شفاف انجام می‌دهد تا از مشکلات احتمالی ناشی از عدم شفافیت جلوگیری شود. از جمله مزایای بلاک چین در این صنعت می‌توان از مواردی مانند سادگی و سهولت، کاهش هزینه‌ها و قابلیت انتقال داده‌ها نام برد.
آرتور کاروالو (Arthur Carvahlo) یک متخصص بلاک چین در دانشکده بازرگانی دانشگاه میامی (Miami University) است. او می‌گوید: سه ویژگی اساسی فناوری بلاک چین یعنی توزیع‌پذیری، تغییر ناپذیری و غیرمتمرکز بودن به عنوان یک ساختار داده می‌تواند به نفع اینترنت اشیا (IoT) باشد (منبع).
کاروالو، با استفاده از دوربین‌های نظارتی به‌عنوان دستگاه‌های اینترنت اشیا نشان داد که IoT چگونه می‌تواند از مزایای فناوری بلاکچین بهره‌مند شود.
فرض کنید که سارقی در حال برنامه‌ریزی یک اقدام پیچیده برای رسیدن به هدف مورد نظر خود است. سارق در ابتدا برای جلوگیری از ضبط سرقت توسط دوربین‌های نظارتی، می‌تواند به سروری که پایگاه داده فیلم‌ها در آن ذخیره می‌شود، حمله کرده و آن را هک کند.
ویژگی توزیع‌پذیری بلاک چین به این معنی است که داده‌ها در چندین رایانه ذخیره می‌شوند. این واقعیت، هک را چالش برانگیز و سخت‌تر می‌کند زیرا با چنین استراتژی، سارق باید به چندین دستگاه هدف حمله کند.
آرتور کاروالو (Arthur Carvahlo) متخصص بلاک چین در دانشکده بازرگانی دانشگاه میامی می‌گوید: افزونگی در فضای ذخیره‌سازی که توسط فناوری بلاک چین ایجاد می‌شود، باعث بالا رفتن امنیت شده و همچنین دسترسی به داده‌ها را افزایش می‌دهد و کاربران در اکوسیستم‌های IoT می‌توانند داده‌های خود را به دستگاه‌های مختلف ارسال کرده و آن‌ها را بازیابی کنند.
در ادامه این مثال، فرض کنید سارق دستگیر شده است و در دادگاه ادعا می‌کند که فیلم ضبط شده، مدرکی جعلی است. ماهیت تغییرناپذیری فناوری بلاک چین به این معنی است که هر تغییری در داده‌های ذخیره شده به راحتی قابل تشخیص است. کاروالو می‌گوید، بنابراین ادعای سارق را می‌توان به راحتی با بررسی تلاش‌ها و اقدام‌هایی که برای دستکاری داده‌ها انجام شده، تایید یا رد کرد.
همچنین، به گفته Carvahlo، جنبه غیر متمرکز بودن فناوری بلاک چین در هنگام ذخیره داده‌ها می‌تواند برای دستگاه‌های IoT یک مسأله مهم باشد.
در متمرکز بودن ذخیره‌سازی، ممکن بود که رایانه‌هایی که برای ذخیره‌سازی داده‌ها استفاده می‌شوند، متعلق به نهاد‌های خاص دولتی بوده باشد و آن‌ها داده‌های حساس کاربران را دستکاری کنند یا داده‌ها را به درستی ذخیره نکنند. اما در تمرکززدایی، داده‌های حساس کاربران می‌توانند به‌طور پیش‌فرض توسط اشخاص ثالث ذخیره شده و در دسترس باشند.
زنجیره‌های تأمین، سیستم‌های سازمانی و لجستیکی هستند که توسط آن‌ها کالا‌ها از یک کارخانه، استخراج‌کننده یا تولید کننده به مصرف‌کننده منتقل می‌شود. آن‌ها معمولاً سیستم‌های پیچیده‌ای هستند که می‌توانند سراسر جهان را در بر گیرند. از آنجایی که واردات و صادرات مواد خام و کالا‌های نهایی به یک امر جهانی تبدیل شده است، نظارت دقیق بر زنجیره‌های تأمین، وظیفه‌ای بسیار دردسرساز است.
اکثر این سیستم‌ها از پایگاه‌های داده مستقلی تشکیل شده‌اند که سوابق آن‌ها را به صورت مرکزی نگهداری می‌کند. این امر کسب اطلاعات لازم درباره محموله‌ها و فرآیند‌ها را برای اشخاصی که وظیفه آن‌ها مدیریت زنجیره تأمین است، تقریباً غیرممکن می‌کند. زیرا تکه تکه شدن، ایهام و عدم شفافیت داده‌ها می‌تواند وحدت اطلاعات را که باید در سراسر زنجیره تامین وجود داشته باشد، مختل کند. اینجاست که فناوری بلاک چین می‌تواند مزایای بسیار خوبی داشته باشد.
همانطور که گفته شد، بلاک چین یک دفتر کل واحد و غیرمتمرکز است، به این معنی که همه افراد موجود در یک زنجیره تأمین می‌توانند پس از کسب مجوز مناسب، اطلاعات خود را در آن دفتر ثبت کنند.
این سیستم واحد و ایمن، به هر شخص موجود در زنجیره، به ویژه ناظر، اجازه می‌دهد که نحوه رسیدگی و پردازش کالا‌ها در مسیر رسیدن به مقصد نهایی را در زمان واقعی آن مشاهده کند. این امر باعث افزایش شفافیت می‌شود و عامل توقف در زنجیره تأمین که موجب گم شدن کالا‌ها، آسیب‌دیدن یا تقلبی بودن آن‌ها می‌شود، به راحتی قابل شناسایی است.
این امر به ویژه در زنجیره‌های تأمین دارویی و غذایی ارزشمند است، جایی که محصولات تقلبی و مواد غذایی آلوده می‌تواند کل عرضه را خراب کند. توانایی ردیابی دقیق نقطه‌ای از زنجیره تأمین که در آن محصولات آلوده معرفی شدند، نه تنها می‌تواند در هزینه‌ها صرفه‌جویی کند، بلکه انسان‌ها را نجات می‌دهد.
منبع:
در نهایت می‌توان گفت که فناوری بلاک چین بسیار فراتر از ارزهای دیجیتال و بیت کوین است. این فناوری با توانایی خود در ایجاد شفافیت، توزیع‌پذیری و صرفه‌جویی در وقت و هزینه کسب و کار‌ها، بر بخش‌های مختلف تاثیرات مثبتی می‌گذارد؛ از نحوه اجرای قرارداد‌ها گرفته تا کارآمدتر کردن کار دولت‌ها.
